موانع خلاقیت

 

 

خلاقیت به‌ عمل درآوردن پتانسیل‌های‌ ذهنی، فکری و سازمانی است‌ به عبارتی در درون ذهن، فکر و منابع و امکانات سازمانی یک‌ ایده جدید نهفته است و نه در وراء آن، بنابراین می‌توان نتیجه‌ گرفت که در سازمانها جلوگیری و حذف عوامل‌ بازدارنده ظهور خلاقیت از وجود و اثبات استعداد خلاقیت مهم‌تر است. مدیران با رفع موانع خلاقیت در سازمان، گام مؤثری را در جهت تبلور خلاقیت سازمانی برداشته و موجب بروز فکرهای جدید و خلاقانه خواهند شد.

عواملی که بر خلاقیت افراد در سازمان‌ها تأثیر منفی می‌گذارند یا به عنوان موانع خلاقیت از آنها نام برده می شوند عبارتند از:

 

 

1.ارزیابی افراد بر مبنای انتظارات: افراد خلاق به خاطر ترس از ارزیابی عملکرد خود به راحتی نمی‌توانند فعالیت کنند. زیرا در این شرایط فقط به دنبال برآوردن انتظارات خواهند بود.

2.نظارت و مراقبت: افراد اگر احساس کنند که در حین کار چشمانی مراقب آنهاست، کمتر خلاق خواهند بود.

3. پاداش: اگرچه پاداش‌ها محرک‌های خوبی هستند اما ضرورتاً همیشه انگیزاننده نیستند. افراد خلاق بیشتر به دنبال رضایت درونی هستند تا پاداش‌های ملموس.

4. رقابت: افرادی که در کارشان با دیگران در حال رقابت هستند، خلاقیت کمتری خواهند داشت.

5. انتخاب محدود: افرادی که در انتخاب چگونگی انجام کار محدود هستند، کمتر خلاق می‌باشند.

6. گرایش به پاداش‌های بیرونی: افرادی که به محرک‌های بیرونی همانند محرک‌های مالی، پست و مقام، نشان‌ها و ارتقاء فکر می‌کنند، خلاقیت کمتری خواهند داشت.[29]

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[29]. مقیمی، سیدمحمد؛ سازمان و مدیریت رویکردی پژوهشی، ترمه، 1385،ص132.

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

ویژگی سازمان‌های خلاق

 

1.تحمل ریسک:کارکنان باید تشویق شوند که بدون ترس از پیامدهای آن شکست را تجربه کنند و اشتباهات به عنوان فرصتهای یادگیری به شمار آید.

 

2.کاهش کنترل بیرونی: قوانین و مقررات و خطی‌مشی‌ها و کنترل‌های مشابه به حداقل‌ کاهش می‌یابد و خودکنترلی جایگزین آن می‌شود.

 

3.کاهش تقسیم کار:مشاغلی که به طور محدود تعیین شده باشد، ایجاد محدودیت می‌کند؛ در حالی که فعالیتهای متعدد شغلی، دیدگاه وسیعتری به کارکنان می‌دهد. در این‌ سازمانها تأکید بر فعالیتهای متعدد شغلی است.

 

4.قبول ابهام: تأکید زیاد بر عینی بودن و معین بودن موجب محدودیت برای خلاقیت می‌شود.

 

5.تحمل تضاد: گوناگونی دیدگاه‌ها تشویق می‌شود. هماهنگی و توافق بین افراد در این‌ سازمانها مورد تأکید زیاد نمی‌باشد.

 

6.تحمل راه‌های غیر عملی: افرادی که جوابهای غیر عملی حتی نابخردانه ارائه می‌دهند تحمل می‌شوند زیرا آنچه که در اوایل غیر عملی به نظر می‌آید ممکن است به راه‌حل‌های‌ خلاق منجر گردد.

 

7. تمرکز بر نتایج بجای ابزارها: هدف‌ها واضح است و افراد تشویق می‌شوند که راه‌کارهای‌ متعدد رسیدن به آنها را در نظر بگیرند. تمرکز بر نتایج باعث ارائه و پیشنهاد چندین جواب صحیح به هر مسئله معین می‌شود.

 

8. ارتباطات همه‌جانبه: ارتباطات به طور افقی و عمودی جریان پیدا می‌کند. زیرا جریان آزاد ارتباطات، باروری را آسان می‌کند.[27]

 

برخی دیگر از مطالعات انجام شده موارد ذیل را از ویژگی سازمان‌های خلاق برمی‌شمارند:[28]

 

9.آزادی در بیان نظرات جدید:ویژگی آزادی بیان نظرات جدید به توانایی جذب و انتقال اطلاعات اشاره می کند.سازمانهای خلاق به رابطه با رهبران اهل اندیشه، تأکید زیادی دارند. و در برابر هر نوع بحث و ارائه ایده‌های جدید به صورت باز عمل می‌کنند.

 

10.ساختار سازمانی مسطح:یک ساختار سازمانی مسطح برای سازمانهای خلاق ضروری است.بنابراین می توان گفت این گونه سازمانها در رویارویی با بحرانهای ناشی از رقابتهای اقتصادی، انعطاف پذیری بالایی دارند.سازمانهای انعطاف پذیر با مسایل و تنگناها برخورد منطقی و محققانه داشته و در صورت نیاز به تغییر و تحول، پس از بررسی دقیق و عالمانه، آن را اعمال می کنند.ساختار خلاق، نمـایانگر روابط واحدهای آن و نشان دهنده میزان انعطاف پذیری آن است.سازمانهایی که دارای ساختار غیرقابل انعطاف باشند، برای ایجاد همکاری و وحدت در دوران بحران، دچار آشفتگی می شوند.

 

11. مدیریت اطلاعات:ویژگی فرهنگ سازمانی باز جهت ارائه ایده های جدید در مدیریت اطلاعات منعکس می شود. در یک سازمان خلاق میزان کمی از ارتباطات بر پایه قوانین شکل می‌گیرد.فرهنگ سازمانی مانع تسهیم دانش بین کارکنان نمی‌شود و آنها با ارائه ایده‌های جدید نگران از دست دادن شغل خود نیستند.

 

12. آگاهی از تعارضات:از آنجایی که تعارض بذر خلاقیت است، سازمانهای خلاق از فرهنگهایی پشتیبــــانی می‌کنند که به تعارضات و بحثها اهمیت می دهند.با تعارض، کارکنان در زمینه چگونگی مواجهه با موقعیتهای جدید و برخورد با آنها، آموزش می بینند.

 

13. نیازمندیهای استخدام: این سازمان‌ها افرادی را جذب و استخدام می‌کنند که به جهت‌گیری بیشتر سازمان به سمت خلاقیت و نوآوری سرعت ببخشند و افراد در این گونه سازمانها، نیازمند توانایی ایجاد تعارضات و پیدا کردن روشهای حل آنها هستند.

 

14.شایستگی و مسئولیت:در این سازمان‌ها شایستگی و احساس مسئولیت در قبال خلاقیت، بین تمامی نیروی کار تسهیم شده و هر شخصی در سازمان مسئولیت توسعه خلاقیت را بر عهده می‌گیرد.

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[27]. Tushman, Michael and Nadler, David; Organizing For Innovation, California Management Review, spiring,1986,PP74-92.

[28]. فتحیان. مجید و دیگران؛ نقش مدیریت دانش ضمنی در خلاقیت و نوآوری، تدبیر، 1384، شماره164،صص18-12.

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

خلاقیت(Creativity)بخش چهارم

تفاوت خلاقیت و نوآوری

 

معمولاً برخی از مطالعات انجام شده در این حوزه، بین دو مفهوم خلاقیت و نوآوری تفاوتی قائل نمی‌شوند و از آنجا که در کُنه هر دو مفهوم ویژگی تازگی و نو بودن قرار دارد، هر دو را در یک معنی و مترادف هم بکار می‌برند.در حالی که با دقت در معنای هر دو اصطلاح مشاهده می کنیم که تفاوت ماهوی بین خلاقیت و نوآوری وجود دارد.

 

نوآوری به کارگیری ایده‌های جدید ناشی از خلاقیت است که می‌تواند یک محصول جدید، خدمت جدید یا راه حل جدید انجام کارها باشد.[20]

 

باید بین خلاقیت و نوآوری فرق قائل شد، معمولاً واژه خلاقیت به توانائی و قدرت فرد در ارائه ایده های نوین(فکر های سازنده) اطلاق می شود.از سوی دیگر، معمولاً نوآوری به معنی استفاده از این ایده ها می‌باشد.در یک سازمان این به معنی یک کالای جدید، یک خدمت جدید یا یک راه جدید برای انجام دادن کارهاست. اگرچه بحث نوآوری حول محور خلاقیت مطرح شود.[21]

 

خلاقیت باید بر اهداف سازمان تمرکز یابد و همانند یک قیف برای نوآوری عمل کند به این معنی که نوآوری محتمل‌ترین ایده‌ها را برگزیده و آنها را مورد آزمایش و بررسی قرار می‌دهد.[22]

 

رویکردهای فرایند خلاق

فرایند خلاق به فعالیت‌هائی اشاره دارد که مادامیکه یک شخص در حال ایجاد آن می‌باشد رخ می‌دهد.سالهاست که فرایند خلاق توسط پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته و مدل‌هائی که کوشش کرده‌اند تا فرایند خلاق را نشان دهند، عمدتاً در سه رویکرد عمده ذیل قرار می‌گیرند:

 

1. رویکرد خطی؛ در این رویکرد فرایند خلاق به عنوان یک فرایند حل مسأله منطقی قلمداد می‌شود. رویکرد خطی ساختاری برای زایش ایده ها فراهم می‌کند تا افراد با جستجو راه حل‌ها را بیابند. که در اینصورت راه حل‌ها یا یک الگوی منطقی یا یک زنجیره از اقدامات را ارائه می‌کنند.[23]

 

2. رویکرد شهودی؛ در این رویکرد فرایند خلاق با بینش، درک مستقیم و شهودی و به صورت تصویرسازی ذهنی و تغییر ناگهانی در ادراک صورت می‌پذیرد. از سوی دیگر رویکردهای شهودی به افراد و گروه‌ها کمک می‌کنند تا به حالت‌های آرامش درونی دست یابند، که در خارج از الهام‌های غیر قابل استناد یا از بینش‌های که پدیدار شده می‌باشند. یک محدودیتی که هست غیر محسوس بودن ساختاری است که راه حل را یافته است. بلکه راه حل‌ها فی البداهه ظاهر می‌شوند، غالباً یک فرد تعجب می‌کند که این فکر از کجا آمد.[24]

 

3. رویکرد شبکه‌ای یا جزء نگر؛ در این رویکرد فرایند خلاق فقط یکی از عناصر در میان مجموعه‌ای کامل از توانائی‌ها، مهارت‌ها، ویژگی‌ها و فرایندهای درگیر با رفتار خلاقانه محسوب می‌شود.[25]

 

هارینگتون (Harrington)معتقد است:خلاقیت محصول فرد واحدی، در یک زمان واحد، در جای خاص نیست. بلکه عبارت از یک زیست بوم (اکوسیستم)است.همانگونه که در اکوسیستم زیست‌شناسی، موجودات زنده با یکدیگر و با اکوسیستم‌شان مرتبطند، در اکو سیستم خلاق نیز همه اعضاء و همه جنبه‌های محیطی در حال تعامل می‌باشند.[26]

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[20]. George G.Gordon; Predicting Corporate Performance From Organizational Culture, Jurnal of M.studies,29-6,nov 1992,p785.

[21]. Koontz, Harold; Management :A global perspective, McGraw- Hill Education, Edition 12, 2006, P155.

[22]. SLOANE, PAUL; ibid, p7

[23]. Nemiro, Jill E; ibid, p174

[24]. ibid, p174-175

[25]. ibid, p4

[26]. حسینی، افضل السادات؛ پیشین،ص32.

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

خلاقیت(Creativity)بخش سوم

 

 

 

خلاقیت در مطالعات سازمانی و مدیریت

خلاقیت سازمانی یک عرصه تحقیقاتی نسبتاً جدیدی در حوزه مطالعات رفتار سازمانی می‌باشد، در حالی که خلاقیت در گذشته به طور عمده در روان شناسی مطرح و محل بحث بود.[15] از این‌رو وجه تمایز مطالعه خلاقیت در این دو رشته مطالعاتی در این است که خلاقیت سازمانی منحصراً بر متغیرهائی تمرکز می‌یابد که بطور مستقیم بر محل کار و کار یا مفاهیم سازمانی دلالت دارد.[16]و تعاریفی را برای آن ارائه نموده‌اند:

خلاقیت به کارگیری توانائی‌های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است.[17] و برخی دیگر در تعریف این مفهوم در حوزه مطالعات سازمانی چنین می‌گویند: خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت یا کیفیت فعالیت‌های سازمان.[18]

اهمیت خلاقیت در سازمان‌ها

1. خلاقیت کمک می‌کند تا سازمان‌ها را در دهکده جهانی زنده نگه داریم؛

زیرا مسائل امروز سازمان ها با راه‌حلهای دیروز حل‌شدنی نیست و شرایط محیطی به حدی پیچیده، پویا و نامطمئن گردیده که سازمانها دیگر نمی‌توانند بدون‌ خلاقیت حیات بلندمدت خود را تضمین نمایند. به عبارت دیگر تداوم حیات سازمان‌ها منوط به خلاقیت در محصول، خدمت یا فرایند عملکردی می‌باشد.

2. خلاقیت کمک می‌کند تا به رضایت شغلی و سلامت شخصی دست یابیم؛

3. خلاقیت کمک می‌کند تا مشکلات و موضوعات معاصر جهان و جامعه را از منظر دیگری بنگریم.[19]

رمز بقای جوامع انسانی را باید در خلاقیت آنها جست‌وجو کرد. زیرا جوامعی قادر به پیوستن به آینده هستند که خلاق ببینند، خلاق بیندیشند و از تن سپردن به‌ خلاقیت‌ها نهراسند. در دنیای آینده، تعالی انسان‌ها و جوامع با خلاقیت آنان گره‌ خورده است و در عصر انفجار اطلاعات، آینده در دست کسانی است که وامدار خلاقیت باشند.

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[15]. Christina E. Shalley & Jing Zhou; ibid, p3

 

[16]. Christina E. Shalley & Jing Zhou; ibid, p4

 

[17]. رضائیان، علی؛ مبانی سازمان و مدیریت، سمت، 1380، ص103.

 

[18]. حقایق. سیروس؛ ویژگی‌های سازمان صنعتی خلاق و نوآور، تدبیر، اردیبهشت 1380، شماره111،صص27-22.

 

[19]. Nemiro, Jill E; Creativity in Virtual Teams KEY COMPONENTS FOR SUCCESS, Copyright by John Wiley & Sons, © 2004,p283

 

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

 

خلاقیت(Creativity)بخش دوم

 

 

 

 

 

 

گیزلین (ghiselin) معتقد است: خلاقیت ارائه کیفیت‌های تازه‌ای از مفاهیم و معانی است.[6]

 

تایلور ((taylor نیز خلاقیت را شکل دادن تجربه‌ها در سازمان‌بندی‌های تازه می‌داند.[7]

 

در برخی دیگر از مطالعات گفته می‌شود که: خلاقیت یک توانائی یا استعداد برای ایجاد و زایش ایده‌ها می‌باشد.[8]

 

با توجه به اینکه بسیاری از چیزها نو و تازه هستند اما خلاقانه نیستند، پس تازگی نمی‌تواند به تنهائی مفهوم خلاقیت را توصیف کند. از این نظر محققان به این نتیجه رسیده‌اند که عناصر دیگری را در تعریف خلاقیت دخالت دهند.[9]در نتیجه نظریه‌های معاصر علاوه بر تازگی، متناسب بودن با ارزش‌ها را نیز مد نظر قرار داده‌اند.[10]

 

استین (stein) می‌گوید: خلاقیت فرایندی است که نتیجه آن یک کار تازه‌ای باشد که توسط گروهی در یک زمان به عنوان چیزی مفید و رضایت بخش مقبول واقع شود.[11]

 

ورنون (Vernon)در تعریف خلاقیت می‌گوید:خلاقیت توانائی شخص در ایجاد ایده‌ها، نظریه‌ها، بینش‌ها یا اشیای جدید و نو و بازسازی مجدد در علوم و سایر زمینه‌هاست که به وسیله متخصصان به عنوان پدیده‌ای ابتکاری و از لحاظ علمی، زیبائی شناسی، فناوری و اجتماعی با ارزش قلمداد گردد.[12]

 

آمابیل (Amabile)علاوه بر قیود تازگی و ارزشمندی قید جدیدی به تعریف خلاقیت اضافه نموده و بیان می‌دارد که تفکر خلاق باید از طریق اکتشاف رخ دهد نه از طریق الگوریتم.[13]

 

سیکزنتمی هالی (Cikzentmihalyi) می‌گوید: ما نمی‌توانیم به افراد و کارهای خلاق جدا از اجتماعی که در آن عمل می‌کنند بپردازیم؛ زیرا خلاقیت هرگز نتیجه عمل فرد به تنهائی نیست. آمابیل و همکارانش در مصاحبه با 120 دانشمند در رشته‌های مختلف به این نتیجه رسیدند که عوامل محیطی در رشد خلاقیت برتری دارد.[14] در نتیجه خلاقیت را مقید به تازگی، ارزشمندی و اجتماعی بودن می‌دانند.

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[6]. حسینی، افضل السادات، پیشین،ص29.

[7]. همان.

[8]. SLOANE, PAUL; The leader’s guide to lateral thinking skills: Unlocking the creativity and innovation in you and your team, Second Edition, Kogan Page,2003,p7

[9]. شمس اسفندآباد، حسن؛ پیشین،ص49.

[10]. حسینی، افضل السادات؛ پیشین،ص29.

[11]. حسینی، افضل السادات؛ پیشین،ص30.

[12]. Vernon, P.E; Natur -Nuture in creativity in glover,& other handbook of creativity, Plenum press,1989,p-p93-103

[13]. حسینی، افضل السادات؛ پیشین،ص30.

[14]. حسینی، افضل السادات، پیشین،ص31.

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

خلاقیت(Creativity  )بخش اول

 

 

خلاقیت(Creativity  )به عنوان یکی از فراگیرترین فعالیت‌های انسان به شمار می‌رود و تا قبل از دهه 60 به ندرت آن را به عنوان یک موضوع پژوهشی عمده در نظر می‌گرفتند تا اینکه بین سال‌های دهه 60 تا 70 مورد توجه قرار گرفته و مجدداً مورد بی‌مهری واقع شد. به هر حال امروزه خلاقیت مورد توجه روان‌شناسان می‌باشد.[1]

 

از منظر روان‌شناسان، خلاقیت یکی از جنبه‌های اصلی تفکر یا اندیشیدن می‌باشد.مطالعات روان‌شناسی در تقسیم تفکر به تفکر هم‌گرا و تفکر واگرا، بر این نکته تأکید دارند که خلاقیت همان تفکر واگرا می‌باشد که از طریق فرایند ترکیب و نوآرائی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه دراز مدت شکل می‌گیرد.[2]و از جمله مفاهیمی است که بین صاحب‌نظران در مورد آن توافقی به عمل نیامده است.

 

برخی از تعریف‌ها ناظر به بُعد فرایندی آن می‌باشد و برخی دیگر خلاقیت را براساس نتیجه و خروجی مورد توصیف قرار داده‌اند و در نظریات معاصر تعریف‌های جدیدی برای خلاقیت ارائه شده است.

 

·خلاقیت به عنوان یک فرایند می‌تواند به طور پیوسته با یافتن، حل کردن مسائل و انجام راه‌های جدید همراه باشد. همچنین یک فرایند تکراری است که با تفکر و عمل درگیر است وبه دنبال دریافت بازخور می‌باشد، آزمایش می‌کند و روش‌های جدیدی را برای انجام کارها مطرح می‌کند، به جای اینکه بر عادت یا رفتارهای خودکار و تکراری تکیه کند.[3]

از نظر مدنیک ((Mednich خلاقیت عبارت است از: شکل دادن به عناصر متداعی به صورت ترکیبات تازه که با الزامات خاصی مطابق است یا به شکلی مفید است. هرچه عناصر ترکیب جدید غیر مشابه‌تر باشند، فرایند حل کردن خلاق‌تر خواهد بود.[4]

 

·خلاقیت را به عنوان یک نتیجه نیز توصیف کرده‌اند. افراد برای ایجاد یک نتیجه خلاق، نیاز دارند تا در ابتدا فرایند درستی را بکار ببرند تا به آنها کمک کند که استعدادشان را بیشتر خلاق کنند.به عنوان مثال آنها ممکن است امور ناشناخته را بررسی کنند تا برای مشکل موجود یک راه حل بهتر یا منحصر به فرد را بیابند، یا روش‌های جدید انجام کار را جستجو می‌کنند.[5]

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع :

مقاله : رضا ابروش

[1]. شمس اسفندآباد، حسن؛ روان شناسی تفاوتهای فردی، سمت،1389،ص49.

 

[2]. محمدی، ناهید؛ خلاقیت در مدیریت، تدبیر 1384، شماره 161،صص 18-14.

 

[3]. Christina E. Shalley & Jing Zhou; handbook of Organizational Creativity, Lawrence Erlbaum Associates,2008,p4

 

[4]. حسینی، افضل السادات؛ ماهیت خلاقیت و شیوه‌های پرورش آن، انتشارات آستان قدس رضوی،1381،ص29.

 

[5]. Christina E. Shalley & Jing Zhou; ibid, p4

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

 

بررسی خلاقیت از دیدگاه مکاتب(بخش دوم)

 

 

 

 

2. خلاقیت از دیدگاه مکتب رفتارگرایی

خلاقیت جزئی از رفتارهای طبیعی انسان است

واتسون (دیدگاه اثبات گرایانه): خلاقیت نه در درون ذهن انسان، بلکه به منزله یک رفتار قابل مشاهده و مطالعه است.

رفتار منجر به خلاقیت نیز تابعی از عوامل گوناگون از جمله ضمیر ناخودآگاه، و عواملی مانند پاداش و یا تنبیه می باشد.

هنگامی که فرد راه حل موفقیت آمیزی برای یک مسئله پیدا می کند در واقع بر یک فشار ذهنی غلبه کرده است.

خلاقیت باعث به وجود آمدن احساس بهتر و خوب می شود. در واقع، خلاقیت پاسخی است برای برطرف کردن فشار روانی (اسکینر).

واتسون: محیط اجتماعی باعث شکل گیری شخصیت و رفتار انسان می شود.

از دیدگاه وی، در طول زندگی انسان، شرایط و وضعیت اجتماعی به شکل ناخودآگاه و در حافظه و ضمیر آنها نقش بسته و تاثیر می گذارد.

ثورندایک: پاداش می تواند در پاسخ دهی به شرایط اجتماعی و محیطی موثر باشد و خلاقیت را به وجود آورد.

ثورندایک: شرط عاملی  Operant conditioning و خاطرات ناخودآگاه به منزله عناصر اولیه (اصلی) در تشریح رفتاری دلایل خلاقیت

عمل خلاقانه، از دیدگاه رفتارگرایان، یک الگوی رفتار شناختی است که ابتدا به ضمیر ناخودآگاه دسترسی می یابد و سپس آن را در بافت یک محرک فوری (مثلا یک مسئله) فرآوری یا پردازش می کند. زمانی که مسئله حل شد و یا راه حلی برای آن پیدا شد، فرد به آرامش می رسد.

3. خلاقیت از دیدگاه روانشناسی انسان گرایی

روانشناسان با تمایلات انسانگرایانه مانند ابراهام مزلو بر سرشت انسان تاکید داشه اند.

 از دیدگاه آنان، ظرفیت انسان برای رشد نقطه مشترک بسیاری از نظریه هاست و در این راستا، خلاقیت عنصری اساسی برای رشد است زیرا افراد می آموزند، خود را با محیط سازگار می کنند و در خود احساس ارزشمندی به وجود می آورند.

مکتب روانشناسی انسانگرایانه به وجود انسان و به فرایند خلاقیت به منزله یک کل می نگرد.

ابراهام مزلو: مفهوم خلاقیت و مفاهیمی مانند سلامتی، فعالیت، و انسانیت مفاهیمی نزدیک بهم بوده و شاید بتوان گفت که یکی هستند.

از نظر مزلو، اینها ویژگیهای یک انسان سالم است.

سرشت انسان به منزله یک فرایند آگاه، خود-مدیر، خود فعال، و سالم زمینه های تفاوت مکتب روانشناسی انسانگرایانه از دیگر مکاتب به شمار می آید.

4. خلاقیت از دیدگاه مکتب تداعی گرایی

ارتباط دو ایده منجر به تفکر می گردد. وقتی ایده ای در ذهن باشد ایده ای مشابه آن نیز به دنبال خواهد آمد.

بنابراین وقتی فرد با مساله ای روبرو می شود، با تداعی اطلاعات قبلی که در ذهن دارد به ایده ای تازه برای حل مساله دست می یابد.  تداعی یعنی پل زدن یا پیوند بر قرار کردن (یکی از ویژگیهای مخترعان و مکتشفان)

مدینگ: تفکر خلاق: شکل دادن تداعی ها به صورت ترکیب تازه و مفید که پاسخگوی الزامات خاصی باشد.

هر چقدرعناصر ترکیب تازه، غیر مشابه تر از یکدیگر باشند فرایند مربوطه خلاق تر خواهد بود"(مدینگ، 1962 نقل در میرکمالی و خورشیدی، 1387).

"تداعی گرایان معتقدند هرچه تداعی بیشتر باشد شانس یافتن راه حل خلاق بیشتر می شود.

در این صورت فرد از بین ترکیبات زیادی از عناصر که ایجاد نموده، به انتخاب جواب ابتکاری دست می زند."

مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع

نظریه های خلاقیت از دیدگاه روانشناسی برگ کویست(Bergquist, 2001و Published on June 11, 2016)

Hossein Rezazadeh, مدرس مدیریت Research & Management Consultation trainer. University teacher & Companies lecturer. rezazadeh-h.blogfa.com

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

بررسی خلاقیت از دیدگاه مکاتب(بخش اول)

 

 

 

 

–       روانکاوی                  Psychoanalytic

 

–       رفتارگرایی                    Behavioristic

 

–       انسان گرایی                    Humanistic

 

–       مکتب تداعی گرایی       Associationism

 

 1. خلاقیت از دیدگاه مکتب روانکاوی

خلاقیت از ضمیر ناخودآگاه فرد منشاء می گیرد

خلاقیت محصول جانبی فرایندهای ذهنی پیش از خلاقیت است

اگو (خود) است که اجازه بروز ضمیر ناخودآگاه را به فرد می دهد

آرزوی مردم برای رسیدن به خوشبختی تبدیل به نیرویی برای بروز تخیلات می شود

فروید: فقط مردم بدبخت در رویاهای روزانه و در تخیلات خود می توانند خلاقیت را بروز دهند.

از دیدگاه وی، مصائب و مشکلات بخش جدایی ناپذیر تخیلات و رویاها  هستند.

یونگ نیز تقریبا همین دیدگاه را دارد.

نظریه فروید درباره خلاقیت:

زیگموند فروید، بنیانگذار روانکاوی نظرات متفاوتی را در ارتباط با منبع و خاستگاه خلاقیت ارائه می دهد که عبارت است از:

الف) منبع خلاقیت همان تضاد است

ب) خلق افکار و اندیشه های تازه در تقلیل اضطراب ناشی از تضاد تاثیر دارد

ج) تفکر خلاق شکل عالی تخیلات آزاد و بازی های دوران کودکی است

د) فرد مبتکر و خلاق معمولاً افکار و عقاید تازه را می پذیرد، در صورتی که افراد عادی یا غیر خلاق اینگونه افکار را عقب می رانند

هـ) تجربیات کودکی در پیدایش افکار و اندیشه های تازه کاملاً تاثیر دارد. این افکار ادامه همان تجربیات یا جانشین آنهاست

آیا می توان خلاقیت را عملی برای رهایی از رنج و اضطراب دانست؟

می توان آن را یافتن راه حلی برای یک مسئله که دغدغه ذهنی (تنش فکری؟) فرد در طول زمان گذشته بوده است تلقی نمود.

از این رو، داشتن دغدغه به منزله یک عامل محرک برای تفکر و واکاوی زمینه های آن و نیز یافتن راه حل برای آن می تواند از این دیدگاه توجیه پذیر باشد

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع

نظریه های خلاقیت از دیدگاه روانشناسی برگ کویست(Bergquist, 2001و Published on June 11, 2016)

Hossein Rezazadeh, مدرس مدیریت Research & Management Consultation trainer. University teacher & Companies lecturer. rezazadeh-h.blogfa.com

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

تعریف خلاقیت از دیدگاه های مختلف

 

 

الف.تعریف خلاقیت از دیدگاه روانشناسی:

خلاقیت یکی از جنبه های اصلی تفکر یا اندیشیدن است. تفکر عبارت است از فرایند بازآرایی یا تغییراطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت.

تفکر بر دونوع است: 1 – تفکر همگرا 2 – تفکر واگر

*تفکر همگرا عبارت است از فرایند بازآرایی یا دوباره سازی اطلاعاتو نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت

*تفکر واگرا عبارت است از فرایند ترکیب و نوآرایی اطلاعات و نمادهای کسب شده موجود در حافظه درازمدت، خلاقیت یعنی تفکر واگرا.

براساس این تعریف خلاقیت ارتباط مستقیمی با قوه تخیل یا توانایی تصویرسازی ذهنی دارد.

این توانایی عبارت است از فرایند تشکیل تصویرهایی از پدیده های ادراک شده در ذهن و خلاقیت عبارت است از :

فرایند یافتن راه های جدید برای انجام دادن بهتر کارها؛

خلاقیت یعنی توانایی ارائه راه حل جدید برای حل مسائل ;

خلاقیت یعنی ارائه فکرها و طرح های نوین برای تولیدات و خدمات جدید استمرار آن پس از غیبت آن پدیده‌ها.

ب – تعریف خلاقیت از دیدگاه سازمانی

خلاقیت یعنی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و ارتقای کمیت یا کیفیت فعالیت های سازمان

«مثلا افزایش بهره وری، افزایش تولیدات یا خدمات، کاهش هزینه ها، تولیدات یاخدمات از روش بهتر،

تولیدات یا خدمات جدید و…».

روبرت جی استرنبرگ و لیندا ای اوهارا در بررسی های خود شش عامل را در خلاقیت افراد موثر دانسته اند:

دانش: داشتن دانش پایه ای در زمینه‌ای محدود و کسب تجربه و تخصص در سالیان متمادی؛

توانایی عقلانی: توانایی ارائه ایده خلاق از طریق تعریف مجدد و برقراری ارتباطات جدید در مسایل؛

سبک فکری: افراد خلاق عموما در مقابل روش ارائه شده از طرف سازمان و مدیریت ارشد ،سبک فکری ابداعی را بر می گزینند؛

انگیزش: افراد خلاق عموما برای به فعل درآوردن ایده های خود برانگیخته میشوند؛

شخصیت:افراد خلاق عموما دارای ویژگیهای شخصیتی مانند مصر بودن،

مقاوم بودن در مقابل فشارهای بیرونی و داخلی و نیز مقاوم بودن در مقابل وسوسه همرنگ جماعت شدن هستند؛

محیط: افراد خلاق عموما در داخل محیط‌های حمایتی بیشتر امکان ظهور می‌یابند

این محققان مشخص کردند که عمده‌ترین دلیل عدم کارایی برنامه های آموزش خلاقیت تاکید صرف این برنامه ها بر تفکر خلاق به عنوان یکی از شش منبع موثر در خلاقیت است.

جایی که سایر عوامل نیز تاثیر بسزایی در موفقیت و شکست برنامه های آموزش خلاقیت ایفا می کنند(استنبرگ و اوهارا 1997) جورج اف نلر در کتاب هنر وعلم خلاقیت برای خلاقیت مراحل چهارگانه:

آمادگی(preparation)، نهفتگی، اشراق و اثبات (Verification) را ذکر کرده است.

از این دید، افراد خلاق ابتدا با مسئله یا یک فرصت آشنا شده و

سپس از طریق جمع آوری اطلاعات با مسئله یا فرصت مورد نظر درگیر میشوند.در مرحله بعد افراد خلاق روی مسئله تمرکز می کنند.

در این مرحله فعالیت ملموسی مشاهده نمی شود و فرد سعی در نظم دادن تفکرات، اندیشه ها،تجارب و زمینه های قبلی خود جهت نیل به یک ایده دارد.درگیری ذهنی عمیق فرد(خودآگاه و ناخودآگاه)فراهم کردن فرصت (جهت تفکر بر مسئله) به خلق و ظهور ایده ای جدید و بدیع منجر می شود.

در نهایت فرد خلاق در صدد برمی آید صلاحیت و پتانسیل ایده خویش را به اثبات برساند.

 

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع

نظریه های خلاقیت از دیدگاه روانشناسی برگ کویست(Bergquist, 2001و Published on June 11, 2016)

Hossein Rezazadeh, مدرس مدیریت Research & Management Consultation trainer. University teacher & Companies lecturer. rezazadeh-h.blogfa.com

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

 

راه‌های پرورش خلاقیت(بخش دوم)

 

 

روحیه پرسش‌گری:

تقویت روحیه پرسش‌گری و اینکه انسان از طرح سؤال‌های به ظاهر کودکانه واهمه نداشته باشد و سؤال‌های چالش‌برانگیز مطرح کند، باعث پرورش کنجکاوی در انسان می‌شود و ساختارشکنی قالب‌های ذهنی را تسریع می‌کند.

 

زندگی انتزاعی:

تمام کارهایی که در زندگی انجام می‌شود یا حتی انسان‌های پیرامون، می‌توانند به صورت انتزاعی و سمبولیک باشند. به‌طور نمونه: کدام یک مثبت و کدام یک منفی است؟ احتمالاً برنامه‌هایی وجود دارد که هم مثبت هستند و هم منفی. این باعث می‌شود تا ذهن مدام بپرسد: چگونه می‌توانم مثبت را در زندگی‎ام افزایش دهم؟ اینگونه شخص زندگی خود را انتزاعی کرده و در نتیجه خلاقیت مغز را به کار انداخته است.دیدگاه در مورد فرهنگ آفرینندگی در ایران

در توصیف موانع خلاقیت در فرهنگ ایرانی موانع زیر را برشمرده‌اند:

 

۱- آموزش ناهمسو با کارآفرینی و خلاقیت

 

۲- استفاده از الگوهای قالبی

 

۳- شتابزدگی در ارزیابی

 

۴- تأکید بر مفروضات قبلی

 

۵- فشارهای اجتماعی

 

۶- چاره جویی‌های کوتاه مدت

 

۷- عدم تمایل به تغییر

 

بسیاری از صاحب نظران در زمینه آموزش و پرورش، یکی از دلایل عدم شکوفایی خلاقیت در امر تحصیل دانش آموزان ایرانی را تأکید بر حفظیات کتب درسی و حجم بالای کتب می‎دانند. همچنین آن‌ها بر این عقیده هستند که مواجهه با انبوهی از اطلاعات کم کاربرد و ثقیل و همچنین روند صرفاً معلم محور تدریس می‌تواند رشد خلاقیت را محدود کند.

 مبحث خلاقیت ادامه دارد...

منابع

سیستم حل مسئله ابداعی و خلاقیت و نوآوری نظام یافته TRIZ. مجله مدیریت. انجمن مدیریت ایران، شماره ۵۹، فروردین ۱۳۸۱.

هنر خلاقیت در صنعت و فن. اوژان فانژه، حسن نعمتی، انتشارات امیر کبیر.

خلاقیت و نوآوری در انسان‌ها و سازمان‌ها» تیمور آقافیشانی انتشارات ترمه.

استرنبرگ، رابرت، راهنمای خلاقیت، تهران: دوران، ۱۳۸۷.

استرنبرگ، رابرت، روانشناسی شناختی. ترجمهٔ کمال خرازی و الهه حجازی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهی (سمت)، ۱۳۸۷. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۳۰-۲۴۵-۲.

نظام‌الدین فقیه، علم و فناوری ۹۶۴-۶۸۱۰-۰۸-ایکس:شابک

جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید