تفکر انتقادی(بخش هشتم)

 

تفکر انتقادی یا تفکر نقادانه (Critical thinking )بر خلاف تصور عموم به معنی انتقاد  یا عیب جویی کردن نیست.

 تفکر انتقادی، موضوع اکثر بحث ها و اندیشه ها از زمان حیات فیلسوفان یونان قدیم نظیر افلاتون و سقراط بوده است و همچنان به عنوان موضوع بحث در عصر مدرن مطرح می‌شود.

تفکر انتقادی، اندیشیدن با روشی خاص است تا بر اساس آن بهترین راهکار محتمل برای شرایطی که متفکر در آن قرار دارد، اتخاذ شود.

در زبان روزمره، این روش فکری به این معنا است که اگر چیزی ذهن شما را مشغول کرد، بتوانید بهترین تصمیم ممکن را اتخاذ کنید.

 

تفکر انتقادی در برگیرنده مهارت و توانایی هایی است. در صورتی که بتوانیم این توانایی ها را کسب کنیم و البته از آنها استفاده کنیم، می توان گفت دارای تفکر انتقادی هستیم. در ادامه به مهمترین آنها با ذکر مثال اشاره می کینم:

1- تجزیه و تحلیل کردن :جداسازی یا تقطیع کل مطالب به بخش‌های کوچکتر برای درک موضوع، عملکرد ها و ارتباطات.

*من مطالب را جزء به جزء می خواندم.

*من همه چیز را دسته بندی می‌کردم.

2. اجرایی کردن استانداردها: قضاوت کردن بر اساس قوانین و شاخص های شخصی، حرفه ای و اجتماعی مصوب.

*من هر چیزی را بر مبنای .... قضاوت کردم.

3. تمایز قایل شدن: تشخیص شباهت ها و تفاوت های بین اشیا یا موقعیت ها و داشتن دقت بالا برای دسته بندی و رتبه بندی آنها

*من تعداد زیادی .... را دسته بندی کردم.

*من اشیا مختلف را گروه بندی می‌کنم.

4. جستجوی اطلاعات: جستجوی مدرک، حقایق یا هر دانشی که از منابع مرتبط حاصل شود و جمع آوری داده های تاریخی، نظری و میدانی از همان منابع.

*من می دانستم که باید از .... مطاله کنم.

*من به جستجو و یافتن داده اصرار داشتم.

5. استدلال منطقی:نتیجه گیری و جمع بندی بر اساس شواهد به دست آمده.

*من بر اساس اطلاعات بدست آمده از .... نتیجه گیری کردم.

*منطق من در این نتیجه گیری، .... بود.

6. پیش بینی کردن: پیش بینی اتفاقات و نتایج و عواقب متأثر از آن.

*من وقوع چنین نتیجه ای را برای .... پیش بینی می کردم.

*من برای ... آماده می شدم( در انتظار به وقوع پیوستن چنین اتفاقی بودم).

7. تبدیل دانش: تغییر یا تبدیل جایگاه، ریشه و یا کاربرد مفاهیم در موضوعات مختلف.

*من مبانی را بر اساس .... بهبود بخشیدم.

*من متعجب می شدم، اگر موقعیت .... برای این اتفاق مناسب در نظر گرفته می شد.

 

شخص دارای مهارت های تفکر انتقادی می‌تواند:

ارتباط بین نظرها را درک کند.

اهمیت و مرتبط بودن بودن ایده ها و بحث ها را مشخص کند.

مباحث را تشخیص دهد، آنها را ایجاد کرده و اطلاع رسانی کند.

خطاها و عدم ثبات منطقی را تشخیص دهد.

رویکرد خود در مواجهه با مشکلات را از روش سیستماتیک و با ثبات انتخاب نماید.

از فرضیات، عقاید و ارزش های خودش دفاع کند.

 

جهت دریافت مشاوره با شماره های

0910921022 یا 07132356613 تماس بگیرید

لطفا نظر و سوال  خود را در زیر درج کنید

 

تفکر انتقادی(بخش هفتم)

تفکر انتقادی و عقلانیت

کری س. والترز ( دلیل فکر کردن دوباره، 1994) به مبحث تقاضای عقلانیت فراتر از روش های قدیمی و منطقی در حل مشکلات و تحلیل چیزی که "جامعیت توجیه" نامیده می شود، می پردازد، و همچنین "رفتارهای شناختی مانند تصور، خلاقیت ذهنی، و بینش" را مورد سنجش قرار می دهد. (صفحه 63) این "عملکرد ها" روی اکتشاف، مراحل انتزاعی، نگرش های قانون محوردر راستای حل مشکلات، تمرکز دارند. ذهنی با طرز فکر اصولی و ذهنی با طرز فکر خلاق، برای دستیابی به طرز فکر عقلانی با هم، هم راستا و ترکیب گردند.[۲۰]

 

کاربرد ها

لیستی از استعدادهای تفکرات انتقادی شامل مشاهده، تفسیر، تحلیل، استنتاج، سنجش، توضیح و فراشناخت می باشد. طبق اظهارات رینولد (2011)، یک فرد یا یک گروه برای بکار گرفتن تفکر انتقادی باید به مواردی ملاحظه کنند که عبارتند از:[۲۱]

 

شواهد طبق حقایق

مهارت برای جدا کردن مشکل از موقعیت.

معیارهای مناسب و مربوط برای قضاوت کردن بدون اشکال.

روش های قابل اجرا یا تکنیک هایی برای شکل گرفتن قضاوت.

ساختارهای نظری قابل اجرا برای درک مشکل و سوال موجود.

تفکر انتقادی به دنبال مشخصه ای است که:

 

اشکالات را تشخیص داده و راهی اجرایی برای آن ارائه دهد

درک اهمیت اولویت بندی و ترتیب حق تقدم در حل مشکل

جمع آوری و ترتیب دهی به اطلاعات (مربوط)

شناسایی فرضیات ومقادیر تعیین نشده

درک و به کار بستن زبان همراه با صحت، وضوح و تشخیص و تمیز

تفسیر داده ها برای ارزیابی کردن شواهد و سنجش استدلال ها

شناخت وجود (یا عدم وجود) روابط منطقی بین اصول یا طرح ها

رسیدن به نتیجه های تضمینی و عمومیت ها.

قرار دادن آزمونیبرای نتیجه گیری و عمومیت دادن به آن که می رسد.

باز سازی کردن الگوی عقاید خود بر اساس تجربیات گسترده تر

تصمیم گیری های دقیق در مورد چیزهای خاص و خصوصیات در زندگی روزمره.

به طور خلاصه: "یک تلاش مداوم برای آزمودن هر گونه اعتقادی و یا شکلی از علم بر اساس مدارک و شواهد است که پشتیبانی کننده و یا تکذیب کننده آن و نتیجه گیری های پیش رو که به آنها تمایل دارند، می باشد."[۲۲]

 

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

20. Kerry S. Walters (1994). Re-Thinking Reason: New Perspectives in Critical Thinking. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-2095-9.

21. Reynolds, Martin (2011). Critical thinking and systems thinking: towards a critical literacy for systems thinking in practice. In: Horvath, Christopher P. and Forte, James M. eds. Critical Thinking. New York: Nova Science Publishers, pp. 37–68

22. Edward M. Glaser (1941). An Experiment in the Development of Critical Thinking. New York, Bureau of Publications, Teachers College, Columbia University ISBN 978-0-404-55843-7

تفکر انتقادی(بخش ششم)

فراگیری

اندیشهی انتقادی بر پایهی مفاهیم و قانون‌هاست، نه بر پایهی فراروند پله پله یا شل و محکم.[۱۲] ممکن است طرز اندیشیدن شخصی ناواضح، غیر دقیق، نامربوط، غیرمنطقی و سطحی باشد. راه‌های مختلفی هست که ممکن است تفکر شخص مشکل‌دار باشد.

 

به تازگی برخی آزمایش‌هایی که هنوز در مراحل ابتدایی هستند؛ نشان داده که برخی زمان‌ها شخص تصمیمات پیچیده‌ای را پیش از آگاهی از تمام فکت‌ها و داده‌ها می‌گیرد. از آنجاییکه چنین روشی اندیشیدن انتقادی نیست (چون برای اندیشه انتقادی نیاز به بازتاب دقیق هست) پس استفاده از مهارت‌های اندیشه انتقادی، نیاز به تلاش بیشتر (بر خلاف طبیعت انسان - که تصمیم‌گیری بدون دانستن همه داده‌هاست) دارد.

 

تعاریف

به طور کلی تفکر انتقادی به شکل زیر تعریف می گردد:

 

"روند پویا و ماهرانه در تجسم، بکارگیری، تحلیل، ترکیب و سنجش اطلاعات برای دستیابی به یک پاسخ و یا یک نتیجه گیری را تفکر انتقادی می نامند."[۱۳]

"تفکر منظمی است که واضح ، معقولانه، روشن فکرانه و برپایه مستندات باشد."[۱۳]

"قضاوتی است که دارای اراده و خود تنظیمی که در نتیجه آن تفسیر، تحلیل، ارزیابی و استنباط می گردد، و همچنین به شرح معیارهای مفهومی و روش های شناختی بر آن اساس می پردازد."[۱۴]

" این تفکر شامل بکار بستن دلیل در چارچوب عقایدمان است."[۱۵]

مهارت و تمایل برای شرکت در یک فعالیت همراه با تردید فکری. (McPeck, 1981)] ۱۶]

فکر کردن درباره افکار دیگری به شکلی که آنها را سازماندهی کرده و شرح داده، و کارایی و بهره وری آن را افزایش داده. همچنین نواقص و تعصبات را شناسایی کرده. تفکر انتقادی، نه تفکر "سخت" است و نه در جهت حل مشکلات است. ( از "بهبود بخشیدن" تفکرات دیگران متمایز است) تفکر انتقادی، تفکری باطنی است با مقصود به حداکثر رساندن عقلانیت شخص متفکر. شخصی از تفکر انتقادی برای حل مشکلات استفاده نمی کند در حالی که شخصی دیگر برای بهبود روند فکری دیگری، از آن بهره می گیرد. [۱۷]

"ارزیابی ای بر اساس تحلیل و ازریابی دقیق."[۱۸]

تفکر انتقادی محققان معاصر این تعاریف قدیمی را بسط داده و کیفیت ها، مضامین، و روند هایی همچون خلاقیت، تصور، اکتشاف، انعکاس، تلقین، علوم مرتبط، فردیت، ابهام و نا اتمام را با آن متضمن نموده اند. برخی از تعاریف تفکر انتقادی از به کار گیری این ها مستثنی هستند.[۱۹]

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

13."Critical – Define Critical at Dictionary.com". Dictionary.com. Retrieved 2016-02-24.

14 Facione, Peter A. (2011). "Critical Thinking: What It is and Why It Counts". insightassessment.com. p. 26. Archived from the original (PDF) on 29 July 2013. Retrieved 4 August 2012.

15. Mulnix, J. W. (2010). "Thinking critically about critical thinking". Educational Philosophy and Theory. 44 (5): 471. doi:10.1111/j.1469-5812.2010.00673.x.

 16. "Critical Thinking: A Question of Aptitude and Attitude?" (PDF). Retrieved 22 March.2018

17. Carmichael, Kirby; letter to Olivetti, Laguna Salada Union School District, May 1997.

18. "critical analysis". TheFreeDictionary.com. Retrieved 2016-11-30

19. Walters, Kerry (1994). Re-Thinking Reason. Albany: State University of New York Press

تفکر انتقادی(بخش پنجم)

ارزش‌های پایه(بخش دوم)

تناقض‌ها

ارزشی دیگر در اندیشهٔ انتقادی همخوانی است. سر و ته یک متن یا سخن باید با هم بخوانند. اگر نویسنده و گوینده دچار تناقض شود، یا این که اینجا از این اصل حرکت کند و آنجا که موردی مشابه در وضعیتی مشابه‌ است از اصلی دیگر، بر پایهٔ این ارزش به او انتقاد می‌کنیم.

 

کشف تناقض همیشه ساده نیست. ما باید متن یا سخن را تجزیه و تحلیل کنیم تا ساختار آن برایمان روشن شود، تا بتوانیم ببنیم آیا دچار تناقض شده‌است یا نه. در بسیاری اوقات با خبری مواجه می‌شویم که خود به خود حاوی تناقض نیست و حرفی کوتاه است که سر و ته آن با هم می‌خوانند. در اینجا آن را باید در متن زندگی و واقعیت قرار دهیم تا بطلان آن را دریابیم.

 

نوع دیگر تناقض بیشتر در هنگام اندیشیدن مستقل و نه فکر بر روی گفتار یا نوشتار دیگران پیش می‌آید. اندیشیدن انسان همواره جهت دار است و احساسات و برداشت‌های پیشین آدمی یا به تعبیر دیگر سوگیری Bias) )در آن اثر می‌گذارد. از این رو باید تا جایی که می‌توان از تمایل خود فریبی که به‌طور طبیعی در انسان وجود دارد را شناخت و در مقابل آن ایستاد. گاهی این ایستادن سبب سوگیری در جهت مخالف می‌شود. در اندیشه انتقادی باید تا جایی که می‌توان سوگیری را کم کرد اما توجه داشت که به اندیشه بدون سوگیری نمی‌توان رسید. یکی از راه‌های کم کردن سوگیری مراجعه به آرای دیگران و بحث کردن پیرامون موضوع با هدف رسیدن به شناخت و نه اثبات عقیده است. این کار باعث می‌شود نقاط کور اندیشه ما که خودمان توانایی دیدن آن را نداریم ببینیم.[۳][۱۰][۱۱]

 

منطق

ارزش دیگری که در اینجا لازم است از آن یاد کنیم استدلال متین و استوار است. اندیشه انتقادی استدلال سست را نمی‌پذیرد. استدلال باید پایه‌های محکمی داشته باشد یعنی از مقدماتی درست حرکت کند و آن‌ها را به صورتی منطقی با یکدیگر ترکیب کرده و به نتیجه برساند. اندیشه انتقادی تفکر منطقی است. منطق شیوه و اصول سنجیدهٔ تعریف و استدلال است.

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

3. Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Professional and Personal lif, BY Richard W. Paul, Linda Elder, 2002

10. SMART THINKING: SKILLS FOR UNDERSTANDING AND WITING, By Matthew Allen,2nd Ed. , 2004

11. Critical Thinking Skills: Developing Effective Analysis and Argument,By Stella Cottrell, 2005

تفکر انتقادی(بخش چهارم)

ارزش‌های پایه(بخش اول)

تفکر انتقادی (که از آن با عنوان سنجشگرانه اندیشی نیز یاد می‌شود) اندیشیدن سنجشگرانه بر مضمون حرفهایی است که می‌شنویم و می‌خوانیم و بررسی دقیق استدلالهایی است که آن حرف‌ها به کمک آن‌ها خود را استوار جلوه می‌دهند.

انتقاد به معنای سنجیدن است نه ایراد گرفتن؛ غرغر کردن، بهانه گرفتن، عیب‌جویی و بدخویی را نباید به عنوان تفکر انتقادی در نظر گرفت.[۹] دو گونه اندیشه انتقادی قابل تصور است: یکی خود خواهانه یا سفسطه‌ای که فرد سعی می‌کند با استفاده از قدرت تحلیل خود به منافع شخصی برسد و دیگری درست بینی یا بی‌طرفی که در آن فرد سعی می‌کند تمام جوانب امر را به صورت یکسان و بدون ارجحیت دادن به دلایل احساسی و منفعت طلبانه ببیند.[۳]

 

روشن‌اندیشی

تفکر انتقادی در هنگام سنجش‎گری از ارزش‌های فکری خاصی حرکت می‌کند. متنی را می‌خوانیم که موضوع در آن چنان پیچانده شده که هیچ نمی‌توان از آن سر درآورد، در حالی که اصل قضیه ساده‌است و ما باید آن را با آگاهی و دقتی متعارف درک کنیم. در این‌جا به نویسندهٔ آن انتقاد می‌کنیم که نه روشن‌اندیش، بلکه تاریک‌اندیش است. پس روشنی یک ارزش در تفکر انتقادی است. ما می‌خواهیم به روشنی برسیم. می‌پرسیم و می‌پرسیم، و با این کار گویی نقب زنیم تا از پهنه‌ای تاریک به روشنایی گام بگذاریم. به نویسنده انتقاد می‌کنیم که مفهوم‌ها و گزاره‌هایش دقت ندارند.

دقت نیز یک ارزش مهم در تفکر انتقادی است. مفهوم یا تعریف دقیق مثل یک ابزار دقیق است، چنگ می‌زند و آن بخش از واقعیت را که می‌خواهد بگیرد، می‌گیرد. ابزار نادقیق به هدف نمی‌خورد و بعید نیست که موضوع کار را خراب کند. مته را کج می‌زنیم و پیچ مسیر غلطی را می‌رود. مفهوم نادقیق نیز ذهن را به جایی نامربوط می‌کشاند.

بدیهیات

ارزش دیگر در تفکر انتقادی بداهت است. آنچه بدیهی است وضوحی شهودی دارد، یعنی ما بنابر تجربه مستقیم خودمان یا خردورزی‌مان می‌دانیم که درست است، انگار ما در ذهن یا در واقعیت در کمال آگاهی شاهد آن هستیم.

 

اگر ما از امور بدیهی حرکت کنیم و با شیوهٔ سنجیده‌ای در ترکیب، اطلاعات خود را از آن‌ها درهم‌ آمیزیم، به آگاهی پیچیده‌ای می‌رسیم که چون ریشه در امور بدیهی دارد، احتمال می‌رود که درست باشد. می‌گوییم احتمال می‌رود، چون همیشه ممکن است در ترکیب اطلاعات اشتباه صورت گیرد. وقتی متنی را با دید انتقادی می‌خوانیم، توجه داریم که آیا گزاره‎های آن با بدیهیات تجربی و عقلی همخوان هستند یا نه.

 

از عبارتهایی چون «واضح و مبرهن است» نیز به همین طریق سوءاستفاده می‌شود. می‌نویسند: «واضح است که…» ما باید مکث کنیم و بپرسیم: واقعاً واضح است؟ یا می‌نویسند: «مبرهن است که…» یعنی در مورد موضوع برهان عقلی آورده‌اند. باید بپرسیم: واقعاً موضوع مستدل است؟ عبارتهایی مثل «بدیهی است که…» و «واضح و مبرهن است که…» ما را دعوت می‌کنند که ادعایی را که به دنبال آن‌ها می‌آید، بی هیچ اندیشه‌ای بپذیریم. اندیشه انتقادی به ما می‌آموزد که در اینجا باید درست رفتار معکوسی داشته باشیم، یعنی دقت ورزیم که آیا ادعا به راستی پذیرفتنی است یا نه.

 

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

3. Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Professional and Personal lif, BY Richard W. Paul, Linda Elder, 2002

 9. ارزشهای پایه در اندیشه انتقادی

 

تفکر انتقادی(بخش سوم)

برای داشتن تفکر انتقادی لازم است که مهارت های زیر بنای آن را بشناسیم و آن ها را فرا بگیریم.

مهارت‌های زیربنای تفکر انتقادی چیست؟

در این جا از دیدگاه گلاسر صحبت خواهیم کرد.

ادوارد گلاسر، مجموعه‌ای از مهارت‌های زیربنای تفکر انتقادی را برمی‌شمارد:

1. بازشناسی مسائل

2. پیدا کردن وسیله‌هایی کاربردی برای مواجهه با آن مسائل

3. جمع‌آوری و دسته‌بندی اطلاعات مرتبط

4. بازشناسی فرض‌ها و ارزش‌های بیان‌نشده

5. فهم و استفادهی دقیق واضح و تفکیک‌شده از زبان

6. تفسیر داده‌ها

7. سنجش شواهد و ارزشیابی گزاره‌ها

8. بازشناسی روابط منطقی موجود بین گزاره‌ها

9. استخراج نتایج تضمینی و تعمیم آن‌ها

10. آزمودن تعمیم‌ها و نتایجی که فرد به آن دست یافته ‌است

11. بازسازی الگوی باورهای فرد بر پایهی تجارب گسترده‌تر

12. ارائهی قضاوت‌های دقیق دربارهی کیفیت‌ها و چیزهای خاص در زندگی روزمره [۸]

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

8. Fisher)، Alec (۲۰۱۱). Critical thinking: An introduction. Cambridge University Press. صص. ۲–۵.)

تفکر انتقادی(بخش دوم)

تعاریف تفکر انتقادی

تعاریف مختلفی از تفکر انتقادی وجود دارد؛ زیرا تفکر انتقادی مفهومی چندبعدی و شامل فعالیت‌ها و پردازش‌های ذهنی پیچیده‌است که به آسانی قابل توصیف و اندازه‌گیری نیستند.

 

فلاسفه یونان

فیلسوفانی مانند سقراط، افلاطون و ارسطو تفکر انتقادی را توانایی سؤال کردن، آزمودن و تفکر دربارهٔ اندیشه‌ها و ارزش‌ها می‌دانستند.[۷]

 

جان دیویی

از جان دیویی به عنوان پدر تفکر انتقادی مدرن یاد می‌شود. او تفکر انتقادی را تفکری تأملی یا تفکر عمیق می‌دانست و آن را اینگونه تعریف می‌کرد: «بررسی فعال، پایدار و دقیق یک باور یا صورتی مفروض از دانش در پرتو زمینه‌های پشتیبان و نتایج بعدی آن» منظور از فعال بودن این است که ایده‌ها و اطلاعات از کس دیگری گرفته نشده باشد (که به آن پردازش منفعل می‌گوییم)؛ در عوض، فرد باید خودش بیندیشد، سؤال مطرح کند و به جمع‌آوری اطلاعات بپردازد. منظور از پایداری و دقیق بودن این است که بدون فکر کردن دربارهٔ چیزی به نتیجه‌گیری ناگهانی نپردازیم. مهم‌ترین نکته در تعریف دیویی، زمینه‌هایی است که از باور مورد نظر پشتیبانی می‌کند. در واقع، آنچه دیویی مهم می‌داند، دلایلی است که برای باورهایمان داریم و نتایجی است که این باورها به دنبال دارند.[۸]

 

ادوارد گلاسر

ادوارد گلاسر که یکی از پدیدآورندگان پرکاربردترین آزمون سنجش تفکر انتقادی است، با وام گرفتن از نظریهٔ دیویی، تفکر انتقادی را اینگونه تعریف می‌کند:

 

نگرش تمایل به بررسی متفکرانهٔ مسائل و موضوعاتی که در حیطهٔ تجربهٔ فرد قرار می‌گیرند.

دانستن روش‌های جستجو و استدلال منطقی

مهارت‌هایی برای اجرای روش‌های مذکور. تفکر انتقادی مستلزم تلاشی مداوم برای بررسی هر باور یا شکل مفروضی از دانش در پرتوی شواهد پشتیبان و نتایج بعدی آن است.[۸]

رابرت انیس

رابرت انیس، یکی از معروف‌ترین کسانی است که به رشد سنت تفکر انتقادی کمک کرده. او می‌گوید: «تفکر انتقادی، تفکری تأملی و منطقی است که بر تصمیم گرفتن دربارهٔ این که چه چیزی را باور کنیم یا انجام دهیم تمرکز دارد.» توجه این تعریف به تصمیم‌گیری دربارهٔ «انجام دادن»، چیزی است که در تعاریف گذشته تصریح نشده بود؛ لذا از منظر انیس، تصمیم‌گیری جزئی از تفکر انتقادی محسوب می‌شود.[۸]

 

ریچارد پاول

ریچارد پاول تعریف نسبتاً متفاوتی از تفکر انتقادی ارائه می‌دهد: «تفکر انتقادی حالتی از فکر کردن دربارهٔ هر موضوع، محتوا یا مسئله است که فرد در آن، کیفیت تفکر خود را با بر عهده گرفتن ساختارهای درونی تفکر و اعمال استانداردهای عقلانی بر روی آن‌ها بهبود می‌بخشد.» نکتهٔ جالب این تعریف، توجه به جنبه‌ای از تفکر انتقادی است که مورد توافق معلمان و پژوهشگران واقع شده و آن این که تنها راه واقعی برای رشد توانایی تفکر انتقادی، «فکر کردن دربارهٔ تفکر خود» (که فراشناخت نامیده می‌شود) و تلاش آگاهانه برای ارتقای آن با استفاده از برخی مدل‌های تفکر خوب در آن حوزه است.[۸]

 

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

7.   Atabaki, A. M. S. , Keshtiaray, N. , & Yarmohammadian, M. H. (2015). Scrutiny of critical   thinking concept. International Education Studies, 8(3), 93.

8. Fisher، Alec (۲۰۱۱). Critical thinking: An introduction. Cambridge University Press. صص. ۲–۵.

تفکر انتقادی(بخش اول)

 

تفکر انتقادی،[۱] یا تفکر نقادانه[۲] یا سنجشگرانه‌اندیشی (تفکر سنجشگرانه) یعنی تلاش در درست اندیشیدن برای به دست آوردن آگاهی قابل اعتماد در جهان. این روش شامل فرایندهای ذهنی اعم از تشخیص، تحلیل و ارزیابی داده‌ها است. به بیان دیگر، هنر اندیشیدن پیرامون اندیشیدن خودتان درحالیکه شما می‌خواهید اندیشه‌یتان را بهتر، روشن‌تر، دقیق‌تر، یا قابل دفاع‌تر بنمایید.[۳]

فردی که انتقادی می‌اندیشد قادر است پرسش‌های مناسب بپرسد و اطّلاعات مربوط را جمع‌آوری کند. سپس با خلاقیت آن‌ها را دسته‌بندی کرده و با منطق استدلال کند؛ و در پایان به یک نتیجهٔ قابل اطمینان دربارهٔ مسئله برسد.

کودکان با قدرت اندیشه انتقادی به دنیا نمی‌آیند و این قابلیت را به‌طور طبیعی نیز ماورای اندازه‌ای که برای زنده ماندن نیاز دارند، کسب نمی‌کنند. بسیاری از انسان‌ها هیچ‌گاه آن را یاد نمی‌گیرند. همچنین این روش به‌سادگی توسط والدین و آموزگاران معمولی قابل آموزش به دانش‌آموزان نیست؛ بلکه به مربیان ویژه‌ای برای آموزش مهارت‌های اندیشهٔ انتقادی نیاز دارد.[۴]

 

دورنما

هنگامی که مشغول اندیشیدن هستیم، معمولاً هدف ما فهمیدن چیزی است. می‌کوشیم تا پرسشی را پاسخ گوییم، مسئله‌ای را حل کنیم، نتیجه‌گیری را اثبات کنیم. می‌خواهیم بدانیم علت جنگ‌های داخلی چه بود، به کدام یک از نامزدها رأی دهیم، یا چگونه به تعطیلات برویم تا به ورشکستگی‌مان نینجامد. در همهٔ این موارد، می‌توان گفت که می‌کوشیم معرفتی کسب کنیم که از پیش نداریم؛ و در اغلب موارد نمی‌توانیم آن معرفت را با مشاهده مستقیم حاصل کنیم. باید قدری استدلال کنیم، دو دو تا چهار تا کنیم، استنباط کنیم، و از اطلاعات موجود نتیجه‌گیری کنیم.[۵]

 

این شیوهٔ رویکرد به موضوعات را با صفت تحلیلی هم توصیف می‌کنند. تفکر انتقادی تفکری تحلیلی است، یعنی موضوع را می‌شکافد، اجزای آن را دانه‌دانه می‌سنجد و در ادامه شیوهٔ ترکیب آن‌ها را وارسی می‌کند. در دوران باستان ارسطو استاد این کار بوده‌است. شگرد تفکر ارسطو را نادیده گرفته‌اند. آنچه از ارسطو در قرون وسطی به مانع تفکر بدل می‌گردد، برخی آموزه‌های او بوده‌است. محتوای کار او مانع شناخت درست صورت و شیوهٔ کار او شده‌است.

در آستانهٔ عصر جدید فیلسوفی به نام رنه دکارت سر برمی‌آورد که به اندیشه تحلیلی جان تازه‌ای می‌دهد. اندیشه انتقادی تحلیلی او بنای فکر قرون وسطایی را ویران می‌کند. این اندیشه چیز پیچیده‌ای نیست. با مبانی آن می‌توان آشنا شد.[۶]

 

مطلب تفکر انتقادی هنوز ادامه دارد...

منابع:

1.اندیشیدن (فرهنگ کوچک تفکر انتقادی)، نایجل واربرتون، ترجمه محمدمهدی خسروانی، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۸۸.

2. نیل‌براون، ام؛ کیلی، استوارت ام. (۱۳۹۳). ویراستهٔ هومن پناهنده، ویراستار. راهنمای تفکر نقادانه: پرسیدن سؤال‌های به‌جا. ترجمهٔ کورش کامیاب (ویراست سوم). انتشارات مینوی خرد. شابک ۹۷-۶۰۰-۶۲۲۰-۱۶-۱ مقدار |شابک= را بررسی کنید: length (کمک).

3.Critical Thinking: Tools for Taking Charge of Your Professional and Personal lif, BY Richard W. Paul, Linda Elder, 2002

4. An Introduction to Critical Thinking

5. «مهارت‌های اندیشیدن». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ نوامبر ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۲۹ سپتامبر ۲۰۰۸.

6. رادیو زمانه | محمدرضا نیکفر | اندیشه انتقادی | گفتار در روش

آشنایی باخصوصیات دانش آموزان خلاق

 

1. دقت و توجه زیاد در گوش دادن ، مشاهده کردن یا انجام دادن کاری

2. استفاده از قیاس در صحبت کردن

3. ابراز هیجان خود در اثر اکتشاف

4. عادت به سوال پرسیدن و آزمودن نتایج

5. یادگیری از روی ابتکار شخصی خودش

6.عادت به گلچین  کردن و بررسی منابع مختلف (کتاب، تلویزیون، سوال از استاد، رایانه و...)

7. داشتن صداقت

8. میل شدید به اطلاع یافتن از همه چیز

9.طرح سوال های عجیب و غیر معمول بالاتر از سطح علمی و سن خودش

10. نگاه کردن با دقت به اشیا(مشاهده دقیق)

 11. با اشتیاق  صحبت کردن در مورد کشف های دیگران

12. مستقل عمل کردن و  داشتن حس استقلال طلبی بالا

13. داشتن شور و نشاط و مشغولیتهای شدید جسمانی

آشنایی باخصوصیات دانش آموزان خلاق

14. ادامه  دادن به کارش بعد از تمام شدن وقت (نقاشی کردن بعد از زنگ تفریح ، گوش دادن به موسیقی و ...)

15.داشتن دقت نظر فوق‌العاده

16.استفاده از تمامی منابع برای دستیابی به  هدفی معین

17. پی بردن به روابط در اموری که به ظاهر از هم بی‌ارتباط هستند

18. پرسش  در مورد رابطه‌ها  و تغییرات میان آنها (مانند اینکه وقتی برف آب می‌شود رنگ سفید آن کجا می‌رود؟)

19.میل به  کسب اطلاعات بیشتر و کشف احتمالات

20. علاقه مندی به چیستان و معماها و پاسخ دادن به آنها و کشف ارتباط بین مجهولات

21. تفکر درمورد چیزی که در تلویزیون رایانه و سایر رسانه‌ها نشان داده می‌شود.

22. استفاده از اکتشاف یا تجربه  دیگران بررسی و مطالعه الگوهای اختراعی دانشمندان

23. مطالعه خاطرات و سخنان دانشمندان و بزرگان

24. معاشرت و هم صحبتی با بزرگان و دبیران و احساس لذت از این صحبتها

25. دست کاری روابط  و معادلات ریاضی برای ایجاد رابطه جدید

26. علاقه‌مندی به فشرده‌سازی, کوتاه سازی و خلاصه‌نویسی مطالب

دانش آموزان خلاق اغلب با آب وتاب حرف می زنند.

جزییات را می‌گویند و رفتارهایشان را به نمایش می‌گذارند.

می‌خواهند مطرح شوند.

دنبال سوژه می‌گردند تا برنامه ریزی بکنند.

 

منبع مجله اینترنتی کلام اول

 

 

 

 

 

دانش آموز خلاق چه ویژگیهایی دارد ؟

1- ایده ها  و نظرات  خود را بدون ترس و دلهره  در کلاس  مطرح می نماید.

2-معمولا  برای حل  مسائل  راه ها  و پاسخ هایی  متفاوتی   نسبت به  سایر  دانش آموزان  ارائه  می کند.

3-به فعالیت  هنری علاقه ی زیادی  دارد  و در این زمینه  دارای  تجربه  و مهارت  می باشد .

4-غالبا  ایده ها  و راه حل های  بیش نر و متفاوت تری نسبت  به  سایر  هم کلاسی های  خود پیشنهاد می کند.

5-معمولا  قادر است  با طنز  پردازی ها و شوخی  های  جالب  دیگران  را بخنداند.

6-تمایل  زیادی  به  تغییر نظرات  معلم و یا  حتی مطالب کتاب دارد.

7-در کلاس  سوال های غیرعادی و گاه عجیب و غریب  می  پرسد.

8- علاقه مند  به نقاشی  و ترسیم  افکار و  ایده های  خود دارد.

9-انتقاد گر است  و هر  نظر  و عقیده ای را  نمی تواندبه راحتی بپذیرد.

10-گاهی  به خاطر  بیان نظرها  و ایده های  عجیب و غریبش  در نظر  دانش آموزان  دیگر  فردی  غیرعادی جلوه می کند.

دانش آموز خلاق چه ویژگیهایی دارد ؟

 

11-از قوه ی تخیل خوبی  برخوردار می باشد.

12- معمولا  در کلاس با آب  و تاب و اشتیاق  صحبت می کند و سعی می کند ایده هایش  را با جزئیات کامل  شرح  دهد.

13-دارای ابتکار  است و غالبا  ایده ها  و پاسخ های  منحصر  به  فرد ارائه می دهد.

14-حساس , باریک  بین و نکته سنج  است .

15-بسیار  فعال و پر انرژی  است  و غالبا  هم زمان چند طرح و ایده  در زمینه های مختلف را  می تواند در سر بپروراند.

16-به تجربه  کردن و انجام آزمایش علاقه ی  فراوانی  دارد.

17-بسیار  تاثیر گذار  است و بر دوستان  خود  نفوذ زیادی است.

18-آمادگی  طرد  شدن  و عدم تایید  از دیگران  را دارد .

19-به مطالعه ی موضوعات  متنوع و گوناگون علاقمند  است و زمان  قابل  توجهی  را به  این امر  اختصاص  می دهد.

20-از اطلاعات  عمومی  زیادی  برخوردارست  و سعی می کند که از آنها  به صورت عملی  و کاربردی استفاده کند.

منبع مجله اینترنتی کلام اول