بررسی خلاقیت از دیدگاه مکاتب(بخش دوم)
2. خلاقیت از دیدگاه مکتب رفتارگرایی
خلاقیت جزئی از رفتارهای طبیعی انسان است
واتسون (دیدگاه اثبات گرایانه): خلاقیت نه در درون ذهن انسان، بلکه به منزله یک رفتار قابل مشاهده و مطالعه است.
رفتار منجر به خلاقیت نیز تابعی از عوامل گوناگون از جمله ضمیر ناخودآگاه، و عواملی مانند پاداش و یا تنبیه می باشد.
هنگامی که فرد راه حل موفقیت آمیزی برای یک مسئله پیدا می کند در واقع بر یک فشار ذهنی غلبه کرده است.
خلاقیت باعث به وجود آمدن احساس بهتر و خوب می شود. در واقع، خلاقیت پاسخی است برای برطرف کردن فشار روانی (اسکینر).
واتسون: محیط اجتماعی باعث شکل گیری شخصیت و رفتار انسان می شود.
از دیدگاه وی، در طول زندگی انسان، شرایط و وضعیت اجتماعی به شکل ناخودآگاه و در حافظه و ضمیر آنها نقش بسته و تاثیر می گذارد.
ثورندایک: پاداش می تواند در پاسخ دهی به شرایط اجتماعی و محیطی موثر باشد و خلاقیت را به وجود آورد.
ثورندایک: شرط عاملی Operant conditioning و خاطرات ناخودآگاه به منزله عناصر اولیه (اصلی) در تشریح رفتاری دلایل خلاقیت
عمل خلاقانه، از دیدگاه رفتارگرایان، یک الگوی رفتار شناختی است که ابتدا به ضمیر ناخودآگاه دسترسی می یابد و سپس آن را در بافت یک محرک فوری (مثلا یک مسئله) فرآوری یا پردازش می کند. زمانی که مسئله حل شد و یا راه حلی برای آن پیدا شد، فرد به آرامش می رسد.
3. خلاقیت از دیدگاه روانشناسی انسان گرایی
روانشناسان با تمایلات انسانگرایانه مانند ابراهام مزلو بر سرشت انسان تاکید داشه اند.
از دیدگاه آنان، ظرفیت انسان برای رشد نقطه مشترک بسیاری از نظریه هاست و در این راستا، خلاقیت عنصری اساسی برای رشد است زیرا افراد می آموزند، خود را با محیط سازگار می کنند و در خود احساس ارزشمندی به وجود می آورند.
مکتب روانشناسی انسانگرایانه به وجود انسان و به فرایند خلاقیت به منزله یک کل می نگرد.
ابراهام مزلو: مفهوم خلاقیت و مفاهیمی مانند سلامتی، فعالیت، و انسانیت مفاهیمی نزدیک بهم بوده و شاید بتوان گفت که یکی هستند.
از نظر مزلو، اینها ویژگیهای یک انسان سالم است.
سرشت انسان به منزله یک فرایند آگاه، خود-مدیر، خود فعال، و سالم زمینه های تفاوت مکتب روانشناسی انسانگرایانه از دیگر مکاتب به شمار می آید.
4. خلاقیت از دیدگاه مکتب تداعی گرایی
ارتباط دو ایده منجر به تفکر می گردد. وقتی ایده ای در ذهن باشد ایده ای مشابه آن نیز به دنبال خواهد آمد.
بنابراین وقتی فرد با مساله ای روبرو می شود، با تداعی اطلاعات قبلی که در ذهن دارد به ایده ای تازه برای حل مساله دست می یابد. تداعی یعنی پل زدن یا پیوند بر قرار کردن (یکی از ویژگیهای مخترعان و مکتشفان)
مدینگ: تفکر خلاق: شکل دادن تداعی ها به صورت ترکیب تازه و مفید که پاسخگوی الزامات خاصی باشد.
هر چقدرعناصر ترکیب تازه، غیر مشابه تر از یکدیگر باشند فرایند مربوطه خلاق تر خواهد بود"(مدینگ، 1962 نقل در میرکمالی و خورشیدی، 1387).
"تداعی گرایان معتقدند هرچه تداعی بیشتر باشد شانس یافتن راه حل خلاق بیشتر می شود.
در این صورت فرد از بین ترکیبات زیادی از عناصر که ایجاد نموده، به انتخاب جواب ابتکاری دست می زند."
مبحث خلاقیت ادامه دارد...
منابع
نظریه های خلاقیت از دیدگاه روانشناسی برگ کویست(Bergquist, 2001و Published on June 11, 2016)
Hossein Rezazadeh, مدرس مدیریت Research & Management Consultation trainer. University teacher & Companies lecturer. rezazadeh-h.blogfa.com
جهت دریافت مشاوره با شماره های 0910921022 یا07132356613 تماس بگیرید
لطفا نظر و سوال خود را در زیر درج کنید
